Səməd Behrəngi (24 iyun 1939 — 31 avqust 1967) — müəllim, tərcüməçi, nasir, publisist, İranda uşaq ədəbiyyatının banisi. Daha çox özünün Balaca qara balıq kitabı ilə tanınıb. Uşaqlar üçün yazdığı əsərləri daha çox sosial problemləri, cəmiyyətdəki haqsızlıqları qabartdığı üçün şah rejimi tərəfindən qadağan edilmişdi. 1957-ci ildən etibarən kənd məktəblərində dərs demiş kitabları ilə yanaşı çox sayda pedaqoji məqalələr və inşalar yazmışdır. Dostu Bəhruz Dehqani ilə birlikdə Azərbaycan türkləri yaşayan kəndləri gəzmiş burada Azərbaycan folkloruna aid nümunələri toplamışdır. Daha sonra Əhməd Şamlı, Füruğ Fərruxzad kimi müəlliflərin əsərlərini Azərbaycan türkcəsinə çevirmişdir.

Qərib kişi qızını televizorda görəndə təzə əl-ayaq eləyib evə qalxmışdı. Beş ay əvvəl Kənd Təsərrüfatı Nazirliyindən fərdi təsərrüfatın inkişafına ayrılan kreditlə Almaniyadan gətirilmiş üç baş cins inək almışdı. Qərib kişi köhnənin heyvandarı olsa da inəklərdən ikisi yerli şəraitə uyğunlaşa bilməyib tələf olmuşdu. İndi əlində cəmi bircə inək qalırdı, onun da üstündə yarpaq kimi əsirdi. Bu inək də ölsə ona iki il müddətinə quruca kredit ödəmək qalacaqdı. Elə ona görə də heyvanları farağatlayandan sonra cins inəklə xeyli məşğul olmuş, indicə evə qalxa bilmişdi.

Ağacı hündür-gövdəli, kol-kosu həyat sevdalı çaydır, axıb gedir, burulub uzanır payız dumanında itib-görünən obalara. Çay yatağına sığınan kənddir, balaca ee, bapbalaca. Kəndin aşağı başında evdir, damı salxaq, boyu alçaq, gözü qorxaq. Evdə dördcə adam: bir kişi, bir qadın; iki uşaq - biri oğlan, biri qız. Mən o kişidən, o qadından, o it küçükləri kimi şirin-sığallı uşaqlardan danışmaq istəyirəm. İbrahim müəllim evə fikirli gəlib. Qayğılıdır. Elə bil, hay-küylə içəri girib Muradı cırnadan, Məryəmin hörüklərini dartıb-dartışdıran o həmişəki adam qalıb çayın o tayında. Payız palçığına batan ayaqqabıları da bizim kənd müəlliminin kədərinə şərik: zəndlə baxsan, görərsən ki, bir cüt əzik tufli pilləkənin ayağında baş-başa verib qəmlənir.

Qospitaldan çıxıb maşına tərəf getdi. Köhnə “06” “Jiquli”ydi. On beş il qabaq, səksən altıncı ildə, Sovet vaxtı mühəndis işlədiyi zavodda növbəyə durub almışdı. Qapını açıb oturdu, qabaq oturacaqların arasından üstünə “taksi” yazılan lövhəni götürüb sol əliylə maşının damına bərkitdi. Qospitala cərrahla görüşməyə gəlmişdi. Ortancıl qızı əməliyyat olunmalıydı. Hansı həkimin ağzını aramışdısa, xərcinin 300 dollardan az olmayacağını demişdilər. Hərbi cərrahı bir köhnə tanışı nişan vermişdi. “Həm işinin ustasıdır, həm də gözü tox adamdır”, demişdi.

Mən orada mədəniyyətin necə dəfn olunduğunu gördüm. Teatrın baş rejissorundan aldığı cavaba uzun müddət özünü inandıra bilmədi. Telefon danışığı çox qısa çəkmişdi; gözləntisinin əksinə olaraq özünü yerli-yataqlı təqdim eləməyə, şirin sözlər deməyə ehtiyac qalmamışdı, gənc dramaturq olduğunu və ilk pyesini tamamladığını eşidən kimi rejissor sevincək səslə təcili əsəri teatra gətirib Bədii Şuraya təqdim eləməsini məsləhət görmüşdü.