26 sentyabr Nəfəsimi saxlamışdım. Baxışlarım yarpağın üzərində dövrə vuran kəpənəyə zillənmişdi. Hərəkətsiz dayanıb onu izləyirdim. Nəhayət, ürkək hərəkətlərlə astaca yarpağın üzərinə qondu... Düyməni basdım... Sonra dərindən “oh” çəkib ayağa qalxdım. Dizlərimin tozunu çırpıb başımı qaldırdım. Tərlan məndən on - on beş addım aralıda, torpağın üstündə uzanmışdı. Əllərini çarpazlaşdırıb başının altına qoymuşdu. Gözləri yumulu idi. Gülümsəyirdi...

Artıq üç gün idi ki, ermənilər kəndi atəş altında saxlayırdılar. Bununla da kiçik və iriçaplı silahlardan atılan güllələrlə dinc əhalini vahiməyə salmağa çalışırdılar. Hələ iki ay bundan əvvəl, yəni 2020-ci ilin iyul ayında ermənilər tərəfindən sərhədlərimizə edilən hucum nəticəsində gedən beşgünlük müharibə də eyni ssenari ilə başlanmışdı. Düşmən məsafəcən Qarabağdan çox uzaqda olan sərhəd kəndlərimizi atəşə tutmuş, bir neçə dinc sakinlərimizin evlərini bombalamışdı. Bunun nəticəsində öz həyətində ağacları sulayan qocaman kənd sakini 76 yaşlı Əziz kişinin evinə qəflətən düşən bombanın qəlpələri onun həyatına son qoymuş, həyətdəki tut ağacına hörüklənmiş bir sağmal inəyini və pəyədə olan səkkiz qoyununu, həyət-bacada hərlənən yüzə yaxın toyuq-cücəsini yerə sərmişdi. Qonşuya yuxa salmağa köməyə getmiş Nisə arvad partlayış səsini eşidən kimi əlləri unlu halda özünü həyətlərinə yetirəndə artıq gec olduğunu, əlli illik ömür-gün yoldaşının başından və sinəsindən aldığı qəlpə nəticəsində cansız halda torpağa yayılan qan içində yerdə uzandığını görmüşdür.

Sürəyya xanımın əsli-kökü Şuşadan idi. 1992-ci il 8 may tarixində Şuşa erməni faşistləri tərəfindən işğal olunanda onun 12 yaşı var imiş. O vaxtdan qaçqınlıq həyatı yaşayırdı. Atası Şuşada şəhid olmuşdu, qaçqınlıq həyatında anası isə uzun sürən xəstəlikdən sonra vaxtından tez həyatını itirmişdi. Ailənin tək övladı olaraq ata və ana sevgisindən vaxtından tez məhrum olan bu qızcığaz yaxın qohumlarının köməkliyi və himayəsi ilə həyatın acılarına duruş gətirə bildi, böyüdü, boya başa çatdı.

Vətən müharibəsi şəhidi Cavid Həsənovun xatirəsinə Yadınızdadır, ilk dəfə hərbi hissədə görüşəndə məndən soruşmuşdunuz ki, niyə hər zaman gülürsən? Cavab vermişdim ki, biz bu dünyaya gələndə nə ailəmizi, nə vətənimizi, nə milliyyətimizi özümüz seçməmişik. Bu, bizə həm gendən gələn kodla ötürülüb, həm də anamızın südü ilə aşılanıb... Və... Bir də demişdim ki, biz bu dünyada müvəqqətiyik. Çiçək kimi, böcək kimi. Onlardan fərqimiz odur ki, biz daha çox yaşayırıq, 70, 80, hətta 90, 100 il də. Onlarsa bəzən bir saat, bəzən bir gün, lap uzağı iki-üç gün... Amma bizim 100 illə onların bir saatı arasındakı fərqi kim ölçüb axı? Kim deyə bilər ki, onların zaman ölçüsü bizimkindən kiçikdir? Axı nisbilik deyilən bir şey var... Bax, əgər biz bu savaşdan sağ çıxmasaq, şəhid olsaq, bizə ölü deməyəcəklər... Şəhid ölmür axı, sadəcə yerini dəyişir..

Sizə bir yuxu danışmaq istəyirəm. Şirin yuxu. Həm də zəhər kimi acı…şirin yuxu. Arif qapının astaca örtülməsi səsindən göz qapaqlarını araladı, yavaş-yavaş yerindən qalxıb qapıya yaxınlaşdı. Bir əli ilə qapını açdı. Oğlu Orxan qapıdan 4-5 metr aralıda əyilərək telefon işığında yerdə otların arasında nəsə axtarırdı. Arif bir anlıq duruxduqdan sonar anladı ki, oğlu cibindən götürdüyü qəpik-quruşu əlindən salıb itirib, indi onu axtarır…